Kussen onder de Mistletoe? - de Senioor - KBO/PCOB Amersfoort-Nijkerk

In Engelse en Amerikaanse films en series zie je het steeds weer voorbij komen: de maretak. En dan specifiek: het kussen onder die mistletoe. Want de traditie is; sta je met iemand onder een maretak: dan moet je die ander zoenen. Waar komt die traditie eigenlijk vandaan?

Wat is mistletoe precies?  

De maretak (Latijnse naam: Viscum album) is een groenblijvende plant uit de sandelhoutfamilie (Santalaceae). De plant leeft op bomen, zoals de appelboom. De maretak wordt ook mistletoe, mistel of vogellijm genoemd. In Nederland is de soort wettelijk beschermd en wordt ie met succes gekweekt. De Engelse naam ‘mistletoe’ is een samenvoeging van twee Angel-Saksische woorden, het woord ‘mistel’, dat ‘mest’ betekent, en het woord ’tan’, dat takje betekent. In feite betekent ‘mistletoe‘ dus ‘poep op een tak‘. Niet heel romantisch!

De kersttraditie om mistletoe op te hangen met kerst stamt (zoals zoveel tradities in de Kerk) af van de Kelten en Germanen. Bij de deze volkeren was de maretak een heilige plant, die stond voor vruchtbaarheid, fertiliteit en gezien werd als een afrodisiacum. In hun magische vruchtbaarheidsrituelen speelde de plant een belangrijke rol.

Volgens de verhalen sneed een in wit geklede druïde in de midwinterceremonie met een gouden sikkel de maretak uit de heilige eik. De afgesneden plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna slachtte de druïde de offerdieren en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming tegen ziekten en onheil werd gebruikt. De offergaven waren bestemd voor de geesten van de vruchtbaarheid, zoals de godin Freya. Een Noorse mythe, die van Baldr, heeft naar verluid ook veel invloed gehad op het ontstaan van de traditie om mistletoe op te hangen. Baldr (een Asengod) werd volgens de mythologie gedood door een pijlpunt, gemaakt van een twijg van de maretak.

Toen de eerste Christenen naar het westen van Europa kwamen, probeerden sommigen het gebruik van de maretak als decoratie in kerken te verbannen, maar velen bleven het gebruiken. De Yorkse ‘Minster Church’ in Groot-Brittannie hield vroeer een speciale ‘Mistletoe Service’ in de winter, waar criminelen en mensen die fouten hadden gemaakt vergiffenis werd geschonken.

Oke, nu weet je waarom de maretak zo belangrijk is. Maar hoe zijn we er dan ooit op gekomen om elkaar te gaan kussen onder dat twijgje? Mistletoe is een symbool van vrede en liefde. Het idee om elkaar te kussen, is ontstaan in Scandinavie, in de tijd van de Druiden. Wanneer vijanden elkaar onder de maretak onmoetten in het bos, moesten ze hun wapens neerleggen en voor een dag een wapenstilstand houden. Daar komt de gewoonte om een takje maretak aan het plafond te hangen en elkaar daaronder te kussen dus vandaan: het is een teken van vriendschap en goodwil. En dat past natuurlijk perfect bij de kerstgedachte.

De traditie om elkaar te kussen is begonnen in Groot-Brittannië. Het originele gebruik was dat er een besje van het takje mistletoe moest worden geplukt, voordat je de ander mocht kussen. Als alle besjes op waren, dan mocht er niet meer worden gekust. Tegenwoordig doen we niet meer zo moeilijk over een besje meer of minder!